Một trong những kỹ năng cơ bản và quan trọng nhất khi mới bắt đầu làm quen với cây đàn guitar: đó là cách chỉnh dây đàn.
Đừng lo lắng nhé, việc chỉnh dây ban đầu có thể hơi thử thách một chút, nhưng nó giống như việc học cách buộc dây giày vậy – làm vài lần là thành thạo ngay. Và một khi đã biết cách chỉnh dây, việc tập đàn của bạn sẽ mở ra rất nhiều điều thú vị.
Với kinh nghiệm hướng dẫn nhiều học viên guitar, tôi biết rằng chỉnh dây đàn đúng là bước đầu tiên và cần thiết để bạn chơi nhạc nghe hay và học tập hiệu quả.
Tại sao phải chỉnh dây đàn Guitar?
Dây đàn guitar dù là nylon hay kim loại thì cũng chịu ảnh hưởng bởi nhiệt độ, độ ẩm và cả việc chúng ta tập và chơi đàn hàng ngày, với khí hậu tại Việt Nam nóng, ẩm thì nó có thể dễ co giãn nhiều hơn. Sau một khoảng thời gian sự co giãn làm cho âm thanh bị lệch so với tiêu chuẩn. Việc chỉnh lại cho nó giúp:
- Âm thanh Chuẩn: Đàn được chỉnh đúng dây sẽ phát ra âm thanh chuẩn xác. Điều này giúp các nốt nhạc, các hợp âm bạn chơi nghe “thuận tai”, trong trẻo và hay hơn rất nhiều.
- Học Đúng Tai Nghe Nhạc: Khi đàn đúng âm, tai bạn sẽ quen với các cao độ chuẩn. Điều này cực kỳ quan trọng cho việc phát triển khả năng cảm âm sau này.
- Tập Luyện Hiệu Quả: Bạn sẽ không phải vật lộn với tiếng đàn “lạc điệu”, giúp bạn tập trung hơn vào việc bấm phím và gảy dây đúng cách.
- Chơi Cùng Nhau: Nếu bạn muốn chơi nhạc cùng người khác, việc đàn của bạn chuẩn âm là bắt buộc để mọi người hòa hợp.
Bạn cần gì để chỉnh dây đàn?
Cách phổ biến và dễ dàng nhất cho người mới là sử dụng Thiết bị hoặc Ứng dụng Chỉnh dây Điện tử (Electronic Tuner). Có nhiều loại:
- App Chỉnh dây trên Điện thoại: Tiện lợi nhất vì bạn có thể tải về và dùng ngay trên điện thoại thông minh của mình. Các app phổ biến (miễn phí hoặc trả phí rất rẻ) như Fender Tune, Guitar Tuna, Tuner Lite, Metronome+Tuner… đều hoạt động tốt. App sẽ sử dụng microphone của điện thoại để “nghe” tiếng đàn của bạn.
- Bộ Chỉnh dây Kẹp (Clip-on Tuner): Một thiết bị nhỏ gọn kẹp vào đầu cần đàn. Nó “cảm nhận” độ rung của đàn qua gỗ, nên ít bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn xung quanh hơn app điện thoại. Rất hiệu quả và được nhiều người dùng.
- Bộ Chỉnh dây Bàn đạp (Pedal Tuner): Thường dùng cho guitar điện, cắm thẳng đàn vào thiết bị. Loại này thường dùng trên sân khấu hoặc phòng thu, người mới bắt đầu chưa cần quan tâm vội.
- Bộ Chỉnh dây Có mic riêng: Một số loại tuner có mic riêng để bàn, nghe âm thanh từ đàn.
Trong bài hướng dẫn này, chúng ta sẽ tập trung vào cách dùng App chỉnh dây hoặc Tuner kẹp, vì chúng là hai cách phổ biến và dễ tiếp cận nhất cho người mới.
Các bước chỉnh dây đàn guitar
Bước 1: Tìm hiểu các Dây đàn và Tên Nốt Chuẩn
Một cây đàn guitar 6 dây tiêu chuẩn có 6 dây với độ dày khác nhau, mỗi dây cần được chỉnh về một nốt nhạc chuẩn khi gảy buông (không bấm vào ngăn phím nào).
Tên các nốt chuẩn của 6 dây (tính từ dây dày nhất – dây 6 – xuống dây mỏng nhất – dây 1):
- Dây 6 (Dày nhất, thường ở trên cùng khi bạn cầm đàn): Nốt Mi trầm (E)
- Dây 5: Nốt La (A)
- Dây 4: Nốt Rê (D)
- Dây 3: Nốt Sol (G)
- Dây 2: Nốt Si (B)
- Dây 1 (Mỏng nhất, thường ở dưới cùng): Nốt Mi cao (E) (cao hơn dây 6 một quãng tám)
Hãy cố gắng ghi nhớ thứ tự tên nốt này: E – A – D – G – B – E (Mi – La – Rê – Sol – Si – Mi).
Bước 2: Bật Thiết bị/App Chỉnh dây và Đặt Gần Đàn
- Nếu dùng app trên điện thoại: Mở app lên, cho phép app sử dụng microphone. Đặt điện thoại ở vị trí đủ gần đàn để app có thể “nghe” rõ tiếng đàn khi bạn gảy (ví dụ: đặt lên đùi, đặt lên bàn trước mặt).
- Nếu dùng tuner kẹp: Kẹp chắc chắn tuner vào đầu cần đàn. Bật nguồn lên.
Bước 3: Hiểu Giao diện của Bộ Chỉnh dây
Dù là app hay tuner kẹp, giao diện thường có các thành phần chính tương tự:
- Hiển thị Tên Nốt: Một chữ cái lớn (E, A, D, G, B) hiển thị tên nốt mà bộ chỉnh dây đang “nghe thấy” từ đàn của bạn.
- Vạch chỉ/Kim báo (Indicator): Một vạch ngang, một kim quay, hoặc một dải đèn.
- Ở giữa / Màu xanh lá: Nốt đó đã chuẩn âm (in tune).
- Lệch về bên trái / Màu đỏ hoặc vàng: Nốt đó đang bị thấp (flat / non) so với nốt chuẩn. Bạn cần tăng độ cao của dây lên.
- Lệch về bên phải / Màu đỏ hoặc vàng: Nốt đó đang bị cao (sharp) so với nốt chuẩn. Bạn cần giảm độ cao của dây xuống.
Bước 4: Tiến hành Chỉnh dây (Từng dây một)
Chúng ta sẽ đi lần lượt từng dây từ dày nhất đến mỏng nhất:
- Chỉnh Dây 6 (Nốt E)
- Dùng tay phải gảy nhẹ nhàng và dứt khoát dây 6 (dây dày nhất).
- Nhìn vào màn hình bộ chỉnh dây:
- Nó có hiển thị chữ “E” không? Nếu hiển thị chữ khác, bạn cần vặn núm khóa của dây 6 để đưa âm thanh về gần nốt E trước (nhìn kim/vạch chỉ: nếu xa quá về bên trái, vặn lên; nếu xa quá về bên phải, vặn xuống. Cứ vặn từ từ cho đến khi app hiển thị chữ E).
- Khi app đã hiển thị chữ “E”:
- Nếu kim/vạch lệch trái (flat/thấp): Dây đang bị trùng. Bạn cần vặn núm khóa tương ứng với dây 6 (thường là núm trên cùng bên trái khi nhìn từ phía sau cần đàn) theo chiều kim đồng hồ để căng dây lên. Vừa vặn TỪ TỪ, vừa gảy dây và nhìn app.
- Nếu kim/vạch lệch phải (sharp/cao): Dây đang bị căng quá. Bạn cần vặn núm khóa tương ứng với dây 6 ngược chiều kim đồng hồ để làm trùng dây lại. Vừa vặn TỪ TỪ, vừa gảy dây và nhìn app.
- Tiếp tục vặn từ từ và gảy dây cho đến khi kim/vạch chỉ chính giữa (thường có đèn màu xanh lá sáng lên hoặc hiển thị chữ “OK”). Dây 6 đã chuẩn âm!
- Lưu ý QUAN TRỌNG: Luôn vặn THẬT CHẬM VÀ NHẸ NHÀNG, đặc biệt khi căng dây (vặn lên). Vặn quá nhanh và mạnh có thể làm đứt dây đàn!
- Chỉnh Dây 5 (Nốt A)
Làm tương tự như dây 6. Gảy dây 5, nhìn app hiển thị “A”. Vặn núm khóa tương ứng với dây 5 (thường là núm thứ hai từ trên xuống bên trái) từ từ (căng lên nếu thấp, trùng xuống nếu cao) cho đến khi kim/vạch về chính giữa và hiển thị “A”. - Chỉnh Dây 4 (Nốt D)
Làm tương tự. Gảy dây 4, nhìn app hiển thị “D”. Vặn núm khóa tương ứng (thường là núm trên cùng bên phải). - Chỉnh Dây 3 (Nốt G)
Làm tương tự. Gảy dây 3, nhìn app hiển thị “G”. Vặn núm khóa tương ứng (thường là núm thứ hai từ trên xuống bên phải). - Chỉnh Dây 2 (Nốt B)
Làm tương tự. Gảy dây 2, nhìn app hiển thị “B”. Vặn núm khóa tương ứng (thường là núm dưới cùng bên trái). - Chỉnh Dây 1 (Nốt E – cao)
Làm tương tự. Gảy dây 1, nhìn app hiển thị “E”. Vặn núm khóa tương ứng (thường là núm dưới cùng bên phải). Dây 1 mỏng nhất nên bạn hãy vặn thật cẩn thận và chậm rãi hơn nữa nhé!
Bước 5: Kiểm tra lại
Sau khi đã chỉnh xong cả 6 dây một lượt, hãy gảy lại từng dây từ 6 đến 1 một lần nữa và kiểm tra trên bộ chỉnh dây. Đôi khi, việc chỉnh một dây có thể làm thay đổi nhẹ độ căng của các dây khác. Chỉnh lại các dây nào còn hơi sai lệch cho chuẩn nhé.
Các Cách Chỉnh dây Khác (Ít dùng cho người mới)
- Chỉnh dây bằng Tai (Relative Tuning): Dùng một nốt chuẩn ban đầu (ví dụ: nốt A từ âm thoa, piano hoặc tuner) để chỉnh dây A của đàn. Sau đó, dùng dây A đã chuẩn để làm mốc chỉnh các dây D, G, B, E còn lại dựa trên sự so sánh âm thanh ở các ngăn phím nhất định. Cách này đòi hỏi tai nghe tốt và kinh nghiệm, không khuyến khích người mới bắt đầu dùng nếu không có người hướng dẫn trực tiếp, vì rất dễ chỉnh sai cả 6 dây so với chuẩn.
- Chỉnh dây theo Nhạc cụ khác: Dùng tiếng piano, keyboard, sáo… đã chuẩn âm để làm mốc và chỉnh từng dây guitar sao cho âm thanh giống nhau.
Các công cụ hỗ trợ chỉnh dây
Các máy chỉnh dây hay app chỉnh dây trên điện thoại đã cực kỳ phổ biến. Các bạn sẽ đỡ vất vả hơn so với những người thế hệ cũ khi mà thời đó (những năm 2000 trở về trước) việc chỉnh dây cho đúng tiêu chuẩn khá khó khăn và tốn kém.
Dùng máy chỉnh dây đàn
Đây là cách đơn giản và tiện lợi nhất, phù hợp cho tất cả mọi người.
Hiện nay giá máy chỉnh dây đàn loại rẻ chỉ khoảng chưa đến 100k, loại tốt hơn phổ biến 150-300k, tương đối vừa phải và mua được dễ dàng với đại đa số người học đàn.
Bạn có thể mua nó tại bất cứ cửa hàng bán nhạc cụ nào, hoặc đặt mua qua shopee, tiki… chất lượng của các máy này không quá khác biệt trong cùng tầm giá với nhau.
Tải app chỉnh dây đàn guitar trên điện thoại thông minh
Nếu bạn đang sử dụng smartphone thì việc chỉnh dây đàn còn dễ dàng hơn nữa, chỉ cần tải app trên CH Play (android) hoặc AppStore (iOS) về máy. Đa số các app này hiện đều free, bạn sẽ phải chịu khó dính quảng cáo trong app khi sử dụng.
Một số app free vào thời điểm hiện tại được dùng phổ biến trong cộng đồng tập đàn như:
- Fender Guitar Tuner
- GuitarTuna
- SimplyTune
- Boss Tuner
- Tuner Lite
- …
Bạn có thể xem chi tiết bài đánh giá các app chỉnh dây đàn guitar để chọn được app phù hợp nhất cho mình.
Lời khuyên Quan trọng cho Người mới Bắt đầu
- Hãy Kiên nhẫn: Việc chỉnh dây lần đầu có thể mất 5-10 phút, thậm chí lâu hơn. Cứ bình tĩnh làm theo các bước nhé.
- Vặn Chậm và Cẩn thận: Nhắc lại lần nữa, luôn vặn núm khóa từ từ để tránh làm đứt dây.
- Chỉnh dây Thường xuyên: Đặc biệt là khi đàn còn mới hoặc dây mới thay, đàn rất dễ bị sai âm. Hãy tạo thói quen chỉnh dây mỗi lần bạn chuẩn bị tập đàn.
- Lắng nghe Âm thanh: Cùng với việc nhìn bộ chỉnh dây, hãy lắng nghe sự thay đổi của âm thanh khi bạn vặn. Dần dần, tai bạn sẽ quen và cảm nhận được khi nào nốt nhạc tiến gần đến sự chuẩn xác.
Chúc mừng bạn đã làm quen với kỹ năng chỉnh dây đàn! Hãy thực hành nó mỗi ngày và bạn sẽ sớm thấy việc này trở nên thật dễ dàng và nhanh chóng. Đàn đúng dây là chìa khóa để bạn có những giờ phút học guitar thật hiệu quả và thú vị!
Cập nhật mới nhất vào 19/05/2025 bởi | Xuất bản: 02/09/2024
Tôi là Trung, từng là admin của diễn đàn Việt Guitar (Guitar.vn).
Tôi tập đàn từ 2001, sau đó có quãng thời gian 12 năm biểu diễn và giảng dạy guitar. Bây giờ dù không còn làm nghề nữa nhưng tôi vẫn đam mê và hy vọng giúp được gì đó cho các bạn 😀
