Đây là một trong những chủ đề “xương xẩu” nhưng cực kỳ quan trọng mà tôi luôn phải nói chuyện thẳng thắn với các học viên của mình, đặc biệt là những bạn trẻ rất năng nổ và muốn thấy kết quả ngay lập tức.
Tôi đã gặp rất nhiều học viên đến lớp với một niềm tự hào nho nhỏ. Các bạn khoe: “Thầy ơi, em tự mò được intro bài ‘Hotel California’ rồi!” hoặc “Em xem YouTube và chơi được y hệt đoạn fingerstyle của bài ‘See You Again’!”. Tôi luôn mỉm cười và khen ngợi sự nỗ lực đó. Đó là một thành quả đáng ghi nhận.
Nhưng sau đó, tôi sẽ hỏi một câu đơn giản: “Tốt lắm! Vậy bây giờ em đệm cho thầy bài ‘Happy Birthday’ ở tông Sol trưởng (G) được không?”. Và 9/10 trường hợp, tôi nhận lại được sự im lặng và bối rối.
Đó chính là chân dung rõ nét nhất của việc “học vẹt”, “học mót” mà thiếu đi nền tảng. Bạn đã xây được một vài ô cửa sổ rất đẹp, nhưng lại đặt chúng trên một mảnh đất trống chứ không phải một ngôi nhà có móng.
Hôm nay, chúng ta sẽ phân tích thật kỹ xem điều gì sẽ xảy ra nếu bạn chỉ đi theo con đường này.
Sự hấp dẫn của việc “học vẹt”
Đầu tiên, phải thừa nhận rằng học vẹt rất hấp dẫn. Tại sao? Vì nó mang lại thành quả tức thì. Chỉ sau vài giờ cặm cụi nhìn tab, bạn có thể chơi được một đoạn nhạc nghe rất “ngầu”.
Bạn bè sẽ trầm trồ, và bạn cảm thấy mình thật tài năng. Cảm giác đó rất tuyệt. Nó giống như việc học thuộc lòng vài câu chào hỏi bằng tiếng Nhật và nhận được lời khen từ người bản xứ vậy.
Nhưng vấn đề sẽ bắt đầu nảy sinh khi bạn muốn nói một câu phức tạp hơn.
Cái “Trần Kính Vô Hình”: Những Gì Sẽ Xảy Ra Khi Bạn Chỉ Học Vẹt
Học vẹt sẽ đưa bạn đến một điểm tiến bộ rất nhanh, nhưng rồi bạn sẽ đâm sầm vào một “trần kính vô hình” mà bạn không thể nào vượt qua được. Dưới đây là những biểu hiện của nó:
1. Bạn Trở Thành “Cái Máy Phát Nhạc Bị Lỗi”
Bạn có thể chơi một bài hát y hệt bản gốc. Nhưng nếu bạn quên mất dù chỉ một nốt, một thế tay, toàn bộ bài hát sẽ sụp đổ. Bạn không biết phải làm gì tiếp theo vì bạn không hiểu cấu trúc bên trong nó. Bạn cũng không thể chơi bài hát đó ở một tông khác (ví dụ hát cao hơn hoặc thấp hơn) vì bạn không biết các hợp âm tương đương là gì.
Bạn học thuộc lòng con đường từ nhà đến trường. Nhưng nếu có một đoạn đường bị chặn, bạn sẽ hoàn toàn lạc lối vì bạn không biết đọc bản đồ, không biết các con đường song song khác.
2. Bạn Mất Đi Khả Năng “Chơi Cùng”
Niềm vui lớn nhất của âm nhạc là sự kết nối. Hãy tưởng tượng bạn bè đang ngồi bên lửa trại, một người bắt nhịp hát một bài bất kỳ và nói: “Chơi tông La thứ nhé!”. Nếu chỉ học vẹt, bạn sẽ ngồi im.
Bạn không biết La thứ gồm những hợp âm nào, bạn không biết điệu nào phù hợp. Bạn chỉ có thể chơi những bài bạn đã “lập trình” sẵn. Bạn đứng ngoài cuộc vui.
Mọi người đang trò chuyện vui vẻ bằng tiếng Anh, còn bạn chỉ biết nói đúng hai câu: “Hello, how are you?” và “I’m fine, thank you.” Bạn không thể tham gia vào cuộc hội thoại thực sự.
3. Mỗi Bài Hát Mới Là Một Lần “Bắt Đầu Lại Từ Đầu”
Đối với người có nền tảng, khi học một bài hát mới, họ sẽ thấy những quy luật quen thuộc: “À, vòng hợp âm này là I-V-vi-IV, giống bài trước”, “Điệu này là Ballad biến thể một chút thôi”. Họ học rất nhanh. Còn với bạn, mỗi bài hát mới là một chuỗi những con số và thế tay hoàn toàn xa lạ. Gánh nặng học tập không hề giảm đi mà ngày càng tăng lên.
Mỗi lần muốn đến một địa điểm mới, bạn lại phải học thuộc lòng một con đường mới từ đầu, thay vì biết cách dùng Google Maps để tự tìm đường đến bất cứ đâu.
4. Bạn Không Thể Sáng Tạo Hay Tự Thể Hiện
Đây là điều đáng tiếc nhất. Bạn sẽ không bao giờ có thể tự mình đặt hợp âm cho một bài hát bạn thích, không thể tự mình “phiêu” một câu solo đơn giản, hay đơn giản là biến tấu một bài hát theo phong cách của riêng mình. Bạn chỉ là người sao chép, không phải là người sáng tạo.
Bạn có thể chép lại một bài thơ rất đẹp, nhưng bạn không thể tự mình viết ra dù chỉ một câu thơ thể hiện cảm xúc của chính bạn, vì bạn không hiểu về vần, điệu, từ vựng.
Vậy “Nền Tảng” Là Gì Mà Lại Quan Trọng Đến Vậy?
Khi tôi nói về nền tảng, tôi không yêu cầu bạn phải trở thành một giáo sư nhạc lý. Tôi chỉ đang nói về việc học “ngữ pháp và từ vựng cơ bản” của ngôn ngữ guitar:
- Từ vựng: Các hợp âm (C, G, Am, Em, D, A…) và hiểu tại sao chúng lại đi cùng nhau.
- Ngữ pháp: Các loại nhịp phách cơ bản (2/4, 3/4, 4/4), các cấu trúc điệu đệm phổ biến (Ballad, Valse, Disco…).
- Phát âm: Các kỹ thuật tay trái và tay phải cơ bản để âm thanh phát ra rõ ràng, sạch sẽ.
Lời kết
Học vẹt một vài bài hát không sai, thậm chí nó còn giúp bạn có thêm động lực ban đầu. Nhưng đừng bao giờ coi đó là phương pháp học chính. Hãy xem việc học các bài hát yêu thích là phần thưởng, là bài kiểm tra để áp dụng những kiến thức nền tảng bạn đã học.
Hãy dành 70% thời gian để luyện tập những thứ căn bản (chuyển hợp âm, luyện điệu, luyện ngón) và 30% thời gian để áp dụng chúng vào một bài hát cụ thể. Bằng cách đó, bạn không chỉ xây được những ô cửa sổ đẹp, mà bạn đang xây cả một ngôi nhà vững chắc. Một ngôi nhà mà từ đó, bạn có thể tự do phóng tầm mắt ra cả một thế giới âm nhạc rộng lớn.
Đừng trở thành một con vẹt, hãy trở thành một người kể chuyện bằng cây đàn guitar của bạn.
Cập nhật mới nhất vào 08/11/2025 bởi | Xuất bản: 08/11/2025
Tôi là Trung, từng là admin của diễn đàn Việt Guitar (Guitar.vn).
Tôi tập đàn từ 2001, sau đó có quãng thời gian 12 năm biểu diễn và giảng dạy guitar. Bây giờ dù không còn làm nghề nữa nhưng tôi vẫn đam mê và hy vọng giúp được gì đó cho các bạn 😀
