Gam là gì? phân biệt gam với hợp âm mà nhiều người nhầm lẫn

88 lượt xem

Khái niệm Gam (Scale) và Hợp âm (Chord) thường bị nhầm lẫn vì chúng đều liên quan đến một nhóm các nốt nhạc, nhưng vai trò và cách sử dụng của chúng lại khác nhau hoàn toàn.

Với kinh nghiệm của một nhà sư phạm, tôi sẽ giải thích đơn giản và trực quan nhất để bạn dễ hình dung nhé!

Gam (Scale) là gì?

Hãy tưởng tượng bạn đang leo một cái thang. Cái thang đó có các bậc, xếp lần lượt từ thấp lên cao. Gam chính là “cái thang” của âm nhạc.

Định nghĩa đơn giản: Gam là một tập hợp các nốt nhạc được sắp xếp theo thứ tự cao độ tăng dần hoặc giảm dần.

Đặc điểm:

  • Các nốt trong gam được chơi nối tiếp nhau, từng nốt một, theo một quy tắc khoảng cách (cung và nửa cung) nhất định.
  • Gam tạo ra một “âm hưởng” hoặc “màu sắc” đặc trưng. Các loại gam phổ biến nhất là Gam Trưởng (Major Scale) và Gam Thứ (Minor Scale).
  • Gam Trưởng thường nghe tươi sáng, vui vẻ (như thang Đô Trưởng: Đô-Rê-Mi-Fa-Sol-La-Si-Đô).
  • Gam Thứ thường nghe trầm buồn hơn (như thang La Thứ: La-Si-Đô-Rê-Mi-Fa-Sol-La).

Ví dụ minh họa: Hãy thử chơi (hoặc nghe) các nốt Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si, Đô trên đàn piano hoặc guitar, chơi từng nốt một theo thứ tự tăng dần độ cao. Chính là bạn đang chơi thang (gam) Đô Trưởng.

Vai trò: Gam là “bảng màu” hoặc “ngôn ngữ” nốt nhạc cơ bản được sử dụng trong một bài nhạc cụ thể (hay trong một “tông” nhạc). Giai điệu và hợp âm của bài nhạc thường được xây dựng từ các nốt có trong gam đó.

Hãy hình dung: Nếu âm nhạc là việc xây nhà, Gam là danh sách “các loại gạch và đá” bạn được phép sử dụng để xây ngôi nhà đó. Bạn chỉ dùng những vật liệu có trong danh sách thôi.

Hợp âm (Chord) là gì?

Hãy tưởng tượng thay vì leo thang từng bậc, bạn lại nhảy hoặc đứng trên nhiều bậc thang CÙNG LÚC. Hợp âm chính là việc các nốt nhạc cùng vang lên ĐỒNG THỜI.

Định nghĩa đơn giản: Hợp âm là một nhóm từ hai (thường là từ ba) nốt nhạc trở lên được chơi hoặc vang lên ĐỒNG THỜI (cùng một lúc).

Đặc điểm:

  • Các nốt trong hợp âm được chơi cùng một lúc, tạo ra một khối âm thanh hòa quyện.
  • Hợp âm được xây dựng từ các nốt có trong một gam nhất định, thường bằng cách chọn nốt gốc rồi thêm các nốt cách đó một khoảng cách xác định (thường là cách nhau một quãng 3).
  • Giống như gam, hợp âm cũng có “tính chất” và “màu sắc” riêng (Hợp âm Trưởng nghe vui, Hợp âm Thứ nghe buồn, Hợp âm Bảy át (Dominant 7th) nghe hơi căng…).

Ví dụ minh họa: Trên đàn piano, hãy nhấn cùng lúc ba phím Đô, Mi, Sol. Đó chính là Hợp âm Đô Trưởng. Trên đàn guitar, khi bạn bấm và gảy tất cả các dây theo thế tay của hợp âm Đô Trưởng, đó cũng là Hợp âm Đô Trưởng. Bạn nghe thấy một khối âm thanh vang lên cùng lúc, khối âm thanh đó gọi là gam

Vai trò: Hợp âm tạo nên nền hòa âm cho bài nhạc. Sự chuyển đổi giữa các hợp âm (chuỗi hòa âm – chord progression) mang đến cảm xúc, sự chuyển động và cấu trúc cho bài hát, hỗ trợ và làm nổi bật cho giai điệu chính.

Hãy hình dung: Nếu Gam là danh sách các loại gạch, thì Hợp âm là “việc bạn lấy vài viên gạch (nốt) từ danh sách đó và xếp chúng lại CÙNG NHAU” để tạo ra một “mảng tường” (khối âm thanh).

>> Xem chi tiết hơn Hợp âm là gì?

Phân Biệt Gam và Hợp âm và mối liên hệ

Điểm khác biệt quan trọng nhất và dễ nhớ nhất chính là CÁCH CÁC NỐT ĐƯỢC CHƠI/VANG LÊN:

  • GAM: Các nốt được chơi LIỀN KỀ NHAU (từng nốt một) theo thứ tự.
    • Giống như đi bộ trên thang từng bậc một.
    • Tạo ra một “đường đi” của âm thanh.
  • HỢP ÂM: Các nốt được chơi ĐỒNG THỜI (cùng một lúc).
    • Giống như đứng hoặc nhảy trên nhiều bậc thang cùng lúc.
    • Tạo ra một “khối âm thanh” hòa quyện.

Mối liên hệ giữa Gam và Hợp âm:

Hợp âm được xây dựng từ các nốt có trong gam. Gam cung cấp “nguồn nguyên liệu” (các nốt) để tạo nên các hợp âm. Ví dụ, Hợp âm Đô Trưởng (gồm Đô-Mi-Sol) được tạo ra từ các nốt có trong Gam Đô Trưởng.

 

Cập nhật mới nhất vào 15/05/2025 bởi admin | Xuất bản: 25/08/2024